Παπαδημητρίου Φίμωση - Περιτομή σε παιδιά
Η φίμωση αποτελεί μία εξαιρετική συχνή πάθηση που χαρακτηρίζεται από αδυναμία αποκάλυψης του ‘κεφαλιού’ του πέους που λέγεται βάλανος λόγω συνήθως ουλώδους στένωσης. Το τμήμα του δέρματος που είναι στενό ονομάζεται ακροποσθία. Η φίμωση μπορεί να είναι είτε συγγενής (σε νεογνά και παιδιά), είτε επίκτητη σε μεγαλύτερες ηλικίες. Η κύρια αιτία στους ενήλικες είναι η χρόνια φλεγμονή και για αυτό το λόγο είναι πολύ συχνή σε άνδρες που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και υποτροπιάζουσες μυκητιάσεις του πέους (βαλανοποσθίτιδες). Επίσης αποτελεί συχνή επιπλοκή μίας δερματολογικής πάθησης που λέγεται σκληροατροφικός λειχήνας.
Τι συμβαίνει με τη φίμωση στα μικρά παιδιά;
Στα μικρά παιδιά η φίμωση συνήθως δεν είναι αληθής. Συγκεκριμένα στα περισσότερα νεογνά η βάλανος είναι κολλημένη με την ακροποσθία λόγω παρουσίας συμφύσεων. Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν όμως και κυρίως εξαιτίας των νυκτερινών στύσεων που φυσιολογικά έχουν, οι συμφύσεις αυτές λύνονται αυτόματα και έτσι στην εφηβεία η βάλανος τελικά αποκαλύπτεται ελεύθερα στη συντριπτική πλειοψηφία. Οι γονείς θα πρέπει να είναι προσεκτικοί ώστε να μην κάνουν βίαιες και απότομες κινήσεις που μπορεί να προκαλέσουν μικροτραυματισμούς και λόγω αυτών τελικά αληθή φίμωση λόγω ανάπτυξης ουλής. Αυτό που κυρίως θα πρέπει οι γονείς να προσέξουν σε αληθή φίμωση είναι ότι φουσκώνει η άκρη του στενεμένου δέρματος από την εξερχόμενη ποσότητα ούρων. Υπάρχουν και σοβαρές περιπτώσεις που η απόφραξη είναι τόσο μεγάλη που τα ούρα βγαίνουν σταγονοειδώς και τότε πρέπει άμεσα το παιδί να εκτιμηθεί από ουρολόγο.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της φίμωσης;
Η κύρια επιπλοκή της φίμωσης είναι μία κατάσταση που λέγεται παραφίμωση και είναι από τις λίγες πραγματικά επείγουσες καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο ουρολόγος. Στην παραφίμωση είναι αδύνατη η επιστροφή της ακροποσθίας στην κανονική της θέση και ουσιαστικά στραγγαλίζεται η βάλανος από το στενεμένο δέρμα. Όσο περνούν οι ώρες , η περιοχή ισχαιμεί, δεν μπορεί δηλαδή να πάρει, αλλά και να επιστρέψει το αίμα. Η βάλανος συνήθως διογκώνεται, γίνεται μελανή και η περιοχή πρήζεται σημαντικά. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να γίνει επειγόντως προσπάθεια ανάταξης με χειρισμό και περιτομή σε δεύτερο χρόνο.
Η φίμωση όπως είναι λογικό δημιουργεί πρόβλημα κατά τη σεξουαλική επαφή. Επίσης η αδυναμία αποκάλυψης της βαλάνου οδηγεί στη δημιουργία σμήγματος και φλεγμονώδους ιστού στο εσωτερικό της ακροποσθίας. Έτσι έχουμε κακή υγιεινή και αυτό αποτελεί παράγοντα κινδύνου για φλεγμονές που λέγονται βαλανοποσθίτιδες και εμφάνιση καρκίνου του πέους σε πιο προχωρημένες ηλικίες.
Ποια είναι η θεραπεία της φίμωσης στα παιδιά;
Στις μικρές ηλικίες καλά ποσοστά επιτυχίας έχει η τοπική χορήγηση αλοιφών κορτιζόνης για διάστημα ενός περίπου μηνός. Το δέρμα ‘μαλακώνει’ και σε συνδυασμό με απαλό μασάζ και έλξη μπορεί να αποφευχθεί η επέμβαση. Όταν αυτό αποτύχει και ειδικά σε μεγαλύτερες ηλικίες η μόνη λύση είναι η συχνότερη παγκοσμίως επέμβαση της Ουρολογίας που λέγεται περιτομή.
Η περιτομή γίνεται για θρησκευτικούς λόγους σε όλα τα νεογνά σε πολλά μέρη του πλανήτη (για παράδειγμα στους μουσουλμάνους και στους Εβραίους).
Στην Ελλάδα η επέμβαση γίνεται για καθαρά ιατρικούς λόγους (φίμωση) και υπολογίζεται ότι το 10-15% του ανδρικού πληθυσμού θα περιτομηθεί. Το χειρουργείο μπορεί να γίνει είτε με τοπική αναισθησία, είτε με γενική (κυρίως στα παιδιά και στους εφήβους).
Στα παιδιά η ιδιαιτερότητα είναι ότι είναι αδύνατο το χειρουργείο να γίνει με τοπική αναισθησία και απαιτείται γενική νάρκωση. Τα παιδιά δεν είναι συνεργάσιμα για να γίνει όλη η διαδικασία με τοπική αναισθησία. Ο χειρουργικός χρόνος οφείλει να είναι τουλάχιστον 45-60 λεπτά, καθώς το αισθητικό αποτέλεσμα πρέπει να είναι πολύ καλό. Μην ξεχνάμε ότι το αισθητικό αποτέλεσμα θα ακολουθεί τον άνδρα σε όλη του τη ζωή! Ακόμα και με γενική νάρκωση τα παιδιά παίρνουν εξιτήριο συνήθως την ίδια μέρα λίγες ώρες μετά την επέμβαση.
Χειρουργικά αφαιρείται κυκλοτερώς το στενεμένο δέρμα και μπαίνουν κάποια απορροφήσιμα ράμματα που ενώνουν τη βάλανο με το δέρμα. Τα ράμματα αυτά πέφτουν μόνα τους μετά από 15-25 ημέρες. Ιδιαίτερη προσοχή δίνουμε στην απολίνωση του χαλινού στα παιδιά. Αυτό που συστήνουμε στους γονείς μετά την επέμβαση είναι τοπική καθαριότητα με αντισηπτικό (π.χ. χαμομήλι ή αντιβιοτική αλοιφή). Το διάστημα των πρώτων ημερών το πέος είναι διογκωμένο λόγω του φυσιολογικού αιματώματος και συχνά υπάρχει αιμορραγία λίγων σταγόνων από τα σημεία των ραμμάτων για λίγες ημέρες. Το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα εξηγούμε ότι θα εκτιμηθεί σε διάστημα 1,5 μήνα.
Ο πόνος συνήθως είναι ελάχιστος μετεγχειρητικά και σπάνιες επιπλοκές (<1%) είναι η σοβαρή αιμορραγία, η ανάπτυξη αιματώματος, το κακό αισθητικό αποτέλεσμα , το στένωμα του έξω στομίου της ουρήθρας, τα συρίγγια της ουρήθρας με το δέρμα και η ανάπτυξη σοβαρής φλεγμονής, ειδικά όταν χρησιμοποιείται αλόγιστα η διαθερμία διεγχειρητικά.
Η βάλανος μετεγχειρητικά είναι μόνιμα αποκαλυμμένη και ελεύθερη. Η περιτομή από τη νεογνική ηλικία φαίνεται σε επιδημιολογικές έρευνες ότι δίνει καλύτερη τοπική υγιεινή και ελαττώνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του πέους, καθώς η φίμωση και η κακή υγιεινή θεωρούνται προδιαθεσικοί παράγοντες. Επίσης σήμερα υπάρχουν εκτεταμένα προγράμματα μαζικής περιτομής στις χώρες του τρίτου κόσμου ,καθώς φαίνεται σύμφωνα με πολύ πρόσφατες δημοσιεύσεις ότι ελαττώνει σημαντικά τα ποσοστά μετάδοσης του ιού του Έιτζ (HIV λοίμωξη). Επίσης λόγω απουσίας του σμήγματος μετά το χειρουργείο θεωρείται ότι είναι μικρότερος ο κίνδυνος μετάδοσης κονδυλωμάτων (HPV λοίμωξη). Τέλος στο σεξουαλικό κομμάτι, η περιτομή φαίνεται να ελαττώνει την πιθανότητα πρόωρης εκσπερμάτισης στην ενήλικο ζωή.
