Παπαδημητρίου Κρυψορχία - Ανελκόμενος όρχις
Κρυψορχία
Ως κρυψορχία ορίζεται η παθολογική κατάσταση κατά την οποία ο ένας ή και οι δύο όρχεις δεν έχουν κατεβεί στη φυσιολογική τους θέση από την κοιλιά του εμβρύου όπου βρίσκονται φυσιολογικά μέχρι τον 7ο μήνα της εγκυμοσύνης . Είναι η συχνότερη διαμαρτία της ανάπτυξης των γεννητικών οργάνων στα αγόρια.
H ατελής αυτή κάθοδος του όρχι παρατηρείται μέχρι και στο 30% των πρόωρων νεογνών, και στο 3% των τελειόμηνων. Επειδή η κάθοδος αυτή συνεχίζεται ως και τον 10ο μήνα της ζωής, η κρυψορχία συναντάται στο 1% περίπου των αγοριών κατά το τέλος του 1ου έτους της ζωής τους.
Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εξέταση με την απουσία του όρχι στην ψηλάφηση του οσχέου και την ανεύρεσή του σε υψηλότερη θέση στην βουβωνική χώρα, χωρίς να είναι εφικτή η κατά την εξέταση τοποθέτησή του εντός του οσχέου με το χέρι. Συνήθως το σύστοιχο με τον υψηλότερο όρχι ημιόσχεο είναι υποπλαστικό, λιγότερο ανεπτυγμένο, συγκριτικά με το αντίθετο. Διαφορετική οντότητα αποτελεί ο ανελκόμενος όρχις, ο οποίος αν και βρίσκεται σε υψηλότερη θέση κατέρχεται κατά την εξέταση εντός του ημιοσχέου χωρίς τάση, αλλά δεν παραμένει απαραίτητα εκεί λόγω ισχυρού μυϊκού αντανακλαστικού.
Σε περίπτωση που ο όρχις είναι αψηλάφητος κατά την κλινική εξέταση (<20%), μπορεί ο υπερηχογραφικός έλεγχος να βοηθήσει στην εντόπισή του, ενώ σπανιότερα μπορεί να χρειαστεί και μαγνητική τομογραφία για την ανεύρεση ενός όρχι σε υψηλή ενδοκοιλιακή θέση. Η χορήγηση ορμονών μπορεί να βοηθήσει στην ειδική περίπτωση που δεν μπορούν να ψηλαφηθούν και οι δύο όρχεις.
Η βασική σημασία της κρυψορχίας και η ανάγκη έγκαιρης χειρουργικής της αντιμετώπισης έγκειται στο γεγονός ότι ο εκτός της φυσιολογικής θέσεως όρχις, λόγω της διαφοράς θερμοκρασίας, εμφανίζει αλλοιώσεις των φυσιολογικών λειτουργιών του. Έτσι είναι πολύ πιθανό να παρουσιάσει διαταραχές τόσο στην παραγωγή τεστοστερόνης όσο και στην παραγωγή των σπερματοζωαρίων. Επίσης εμφανίζει αυξημένο το ενδεχόμενο κακοήθους εξαλλαγής, συστροφής, και τραυματισμού.
Η ορχεοπηξία, δηλαδή η χειρουργική καθήλωση του όρχεως στο σύστοιχο ημιόσχεο, πρέπει να εκτελείται έως το αργότερο την ηλικία των 12-18 μηνών, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρίας. Η χειρουργική επέμβαση νωρίς μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα στη μελλοντική γονιμότητα και την πιθανότητα βλάβης των γεννητικών κυττάρων. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η χειρουργική διόρθωση στους 9 μήνες συμβάλλει σημαντικά στη μερική διόρθωση του μεγέθους του όρχι σε σχέση με τη διόρθωση σε ηλικία 3 ετών. Πάντως σε άνδρες με κρυψορχία μόνο από τη μία πλευρά, τα ποσοστά πατρότητας είναι παρόμοια με του γενικού πληθυσμού και απλά ίσως απαιτηθεί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προσπαθειών για σύλληψη.
Άνδρες με ιστορικό κρυψορχίας ειδικά και από τις δύο πλευρές θα πρέπει να παρακολουθούνται από την εφηβική ηλικία ως τα 40 περίπου έτη για την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του όρχι. Στο 5-10% των ανδρών με καρκίνο του όρχι (που είναι ο συχνότερος καρκίνος στο νέο άνδρα) υπάρχει ιστορικό κρυψορχίας. Ο κίνδυνος αυξάνεται συγκεκριμένα κατά 4-15 φορές σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Η ορχεοπηξία σε μικρή ηλικία ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
Ανελκόμενος όρχις
Σε αυτή την περίπτωση ο όρχις έχει ολοκληρώσει την κάθοδό του στο όσχεο, αλλά δεν βρίσκεται στη φυσιολογική του ενδοοσχεϊκή θέση λόγω αυξημένου αντανακλαστικού του κρεμαστήρα μυός. Συνήθως ανεβοκατεβαίνει σε ερεθίσματα προς τη βουβωνική περιοχή (κυρίως φόβος, άγχος, αγωνία, έντονο ψύχος). Παρατηρείται συχνά σε τελειόμηνα και πρόωρα νεογνά. Πρέπει να διακριθεί από την κρυψορχία. Γενικά ακόμα και σήμερα αποτελεί αμφιλεγόμενο αν αποτελεί παθολογική ή φυσιολογική κατάσταση!
Ο γιατρός πρέπει να εξετάζει το παιδί με ζεστά χέρια σε βατραχοειδή θέση και ηρεμία. Κατά την ψηλάφηση του όρχι θα επιχειρήσουμε να τον κατασπάσουμε προς τη φυσιολογική θέση. Επίσης χρήσιμη είναι η παρατήρηση του οσχέου από τους γονείς όταν το παιδί είναι ήρεμο στο σπίτι και ειδικά όταν κοιμάται.
Το αντανακλαστικό του ανελκόμενου όρχι συνήθως σταματά έως την ηλικία των 7-8 ετών. Το παιδί πρέπει να παρακολουθείται με κλινική εξέταση και ίσως υπερηχογράφημα οσχέου ανά έτος. Λόγοι για να χειρουργηθεί ο ανελκόμενος όρχις και να καθηλωθεί με ράμματα στο όσχεο είναι κυρίως η μείωση του μεγέθους ή η αλλαγή της υφής του όρχι σε σχέση με προηγούμενη εξέταση και σε σχέση με τον άλλο όρχι. Ο ιδανικός χρόνος για το χειρουργείο εξακολουθεί να προκαλεί συζητήσεις και διχογνωμία στον ιατρικό κόσμο.