Παπαδημητρίου Οξεία και χρόνια προστατίτιδα
Η οξεία και η χρόνια προστατίτιδα αποτελούν δύο από τις συχνότερες ουρολογικές παθήσεις. Το 25% των ανδρών που επισκέπτονται ένα ουρολογικό ιατρείο αναφέρουν συμπτώματα προστατίτιδας. Ενώ η καλοήθης υπερπλασία και ο καρκίνος του προστάτη εμφανίζονται κυρίως μετά τα 50 έτη, η οξεία και η χρόνια προστατίτιδα αποτελούν συχνό και πολλές φορές δυσεπίλυτο πρόβλημα και σε νέους άνδρες. Οι μισοί άνδρες θα εκδηλώσουν συμπτώματα προστατίτιδας κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Οξεία προστατίτιδα
Η οξεία προστατίτιδα θεωρείται μία σοβαρή λοίμωξη, εφάμιλλη της πνευμονίας. Στην οξεία προστατίτιδα ένα μικρόβιο, που συνήθως είναι το κολοβακτηρίδιο, εισέρχεται μέσα στον αδένα είτε ανεβαίνοντας από την ουρήθρα είτε με παλινδρόμηση μολυσμένων ούρων όταν υπάρχει διόγκωση του προστάτη. Τότε συνήθως υπάρχουν σοβαρά συμπτώματα, όπως υψηλός πυρετός , αιματουρία, έντονο κάψιμο και πόνος στην ούρηση, πόνος στο έδαφος της κοιλιάς, αδυναμία και ρίγος. Ο προστάτης λόγω της μικροβιακής λοίμωξης διογκώνεται, είναι ζεστός και δημιουργεί πρόβλημα στη ροή των ούρων που είναι ελαττωμένη ή μπορεί ακόμα και να σταματήσει τελείως.
Στη φάση της λοίμωξης είναι σωστό να αποφεύγεται η μάλαξη του προστάτη, καθώς αυξάνεται ο κίνδυνος για μικροβιακή διασπορά. Η διάγνωση στηρίζεται στο ιστορικό και στη γενική εξέταση ούρων και απαιτείται σίγουρα καλλιέργεια ούρων και αντιβιόγραμμα ώστε να ξέρουμε με τι μικρόβιο έχουμε να κάνουμε. Στην εξέταση του αίματος υπάρχει σχεδόν πάντα λευκοκυττάρωση, δηλαδή αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια λόγω της λοίμωξης και αυξημένος ο δείκτης φλεγμονής CRP. Χρειάζεται άμεση θεραπεία με χορήγηση αντιβιοτικών πριν το αποτέλεσμα της καλλιέργειας. Με βάση την καλλιέργεια και το αντιβιόγραμμα που συνήθως έχουμε 2 μέρες μετά, καθορίζουμε αν συνεχίζουμε την ίδια αντιβίωση ή κάνουμε αλλαγή. Γενικά προτείνουμε την λήψη άφθονων υγρών και αντιπυρετικών στον άνδρα, ώστε να αντικαθίστανται κατά το δυνατό οι απώλειες λόγω του πυρετού.
Σήμερα δυστυχώς έχουμε μεγάλο πρόβλημα με τις λοιμώξεις που οφείλονται σε ανθεκτικά μικρόβια. Φάρμακα που χρησιμοποιήσαμε για χρόνια, όπως η σιπροφλοξασίνη, δουλεύουν όλο και λιγότερο. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε άνδρες με σακχαρώδη διαβήτη. Σε αυτούς η λοίμωξη είναι πιο επικίνδυνη. Γενικά η οξεία προστατίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε σήψη και πολύ συχνά απαιτείται νοσηλεία στο νοσοκομείο για ενδοφλέβια αντιβίωση, υποστήριξη με ορούς και στενή παρακολούθηση. Αν ο υψηλός πυρετός επιμένει για πάνω από 3 ημέρες μπαίνει η υποψία για απόστημα του προστάτη. Σε αυτή την περίπτωση ίσως απαιτηθεί αξονική τομογραφία ή διορθικό υπερηχογράφημα.
Γενικά η διάρκεια της θεραπείας στην οξεία προστατίτιδα πρέπει να είναι τουλάχιστον 20 ημέρες, ακόμα και αν ο άνδρας απυρετήσει γρήγορα. Η οξεία προστατίτιδα αποτελεί σε μεγαλύτερες ηλικίες συνήθως επιπλοκή της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη και της κακής ποιότητας ούρησης. Μπορεί όμως να ταλαιπωρεί τακτικά και νέους άνδρες με καλή ούρηση. Πάντως γενικά δεν φαίνεται να σχετίζεται με την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη στο μέλλον.
Χρόνια προστατίτιδα - Σύνδρομο του χρόνιου πυελικού άλγους
Τι είναι η χρόνια προστατίτιδα και το Σύνδρομο του χρόνιου πυελικού άλγους; πώς γίνεται η διάγνωση;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η αιτιολογία της χρόνιας προστατίτιδας δεν είναι γνωστή. Υπάρχουν πολλοί άνδρες με χρόνια συμπτώματα, όπως συχνουρία, κάψιμο και πόνο στην ούρηση, αλλά και άτυπες ενοχλήσεις όπως πόνο και αίσθημα «βάρους» στον πρωκτό και στους όρχεις και προβλήματα με τη σεξουαλική τους ζωή, κυρίως στυτική δυσλειτουργία και πρόωρη εκσπερμάτιση. Συχνά όλα αυτά συνυπάρχουν με έντονο άλγος και κατάθλιψη. Σε επιδημιολογική μελέτη του 2004 φαίνεται ότι το 19% των Ευρωπαίων αναφέρουν κάποιου βαθμού συμπτώματα χρόνιας προστατίτιδας. Για πάρα πολλά χρόνια κάτω από τον ορισμό ‘χρόνια προστατίτιδα’ βάζαμε όλα αυτά τα συμπτώματα που είναι συχνά άτυπα και δεν μπορούμε να τα ερμηνεύσουμε διαφορετικά.
Αυτό μπορεί να οφείλεται σε χρόνια μόλυνση από μικρόβιο, οπότε ονομάζεται χρόνια μικροβιακή προστατίτιδα ή να μην υπάρχει μικρόβιο και ονομάζεται σύνδρομο χρόνιου πυελικού άλγους. Όλα αυτά τα συμπτώματα σήμερα έχουν μπει από την Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρία κάτω από τον τίτλο ‘ Σύνδρομο του χρόνιου πυελικού άλγους’ (CPPS- Chronic Pelvic Pain Syndrome), ακριβώς γιατί δύσκολα ερμηνεύονται και δεν είναι σίγουρο ότι απαραίτητα οφείλονται στον προστάτη και όχι σε κάποια δυσλειτουργία των γύρω οργάνων.
Η δουλειά του ουρολόγου είναι να πάρει ένα καλό κλινικό ιστορικό, να κάνει κλινική εξέταση και τον υπόλοιπο εξειδικευμένο έλεγχο, ώστε καταρχήν να αποκλείσει άλλους λόγους που μπορεί να προκαλούν τα συμπτώματα. Τέτοιοι μπορεί να είναι για παράδειγμα πέτρες στον ουρητήρα ή στην κύστη και κακοήθειες της περιοχής. Όταν αυτά αποκλειστούν, ο ουρολόγος θα εξηγήσει στον άνδρα ότι είναι μια κατάσταση που δεν έχει οριστική λύση, αλλά χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις. Θεραπεία συνήθως δίνουμε στη φάση της έξαρσης. Γενικά σήμερα γίνεται σημαντική εργαστηριακή έρευνα για το σοβαρό αυτό πρόβλημα και πιστεύουμε ότι τα επόμενα χρόνια θα έχουμε καλύτερες επιλογές. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή από τους ασθενείς, ώστε να μην πείθονται εύκολα από υποσχόμενους οριστικές θεραπείες με αμφίβολες και μη μελετημένες θεραπείες (κάτι σαν το νερό του Καματερού!).
Για το διαχωρισμό της χρόνιας βακτηριακής από την αβακτηριακή προστατίτιδα, καλύτερος τρόπος είναι να γίνει η δοκιμασία Stamey. Σε αυτή λαμβάνονται ούρα στην αρχή της ούρησης και ζητάμε από τον άνδρα να διακόψει την ούρηση. Στη συνέχεια γίνεται μάλαξη του προστάτη με δακτυλική εξέταση, λαμβάνεται προστατικό υγρό και δείγμα ούρων αμέσως μετά. Αν μετά τη μάλαξη απομονωθεί μικρόβιο και υπάρχουν αυξημένα πυοσφαίρια, μιλάμε για χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα και συνήθως χορηγούμε αντιβιοτική αγωγή για 6-8 εβδομάδες.
Η καλλιέργεια του σπέρματος έχει χρησιμοποιηθεί, αλλά δεν έχει την ακρίβεια της δοκιμασίας Stamey. Αυτό γιατί το σπέρμα βγαίνοντας από την ουρήθρα μπορεί να συμπαρασύρει μικρόβια που φυσιολογικά υπάρχουν στο έξω στόμιο. Επίσης περιέχει υγρά από άλλους αδένες εκτός του προστάτη, όπως οι σπερματοδόχες κύστεις και πολλές φορές είναι εύκολο να γίνει σύγχυση από τον μικροβιολόγο ανώριμων σπερματοζωαρίων με τα πυοσφαίρια.
Έχω χρόνια προστατίτιδα. Ποιες είναι οι θεραπείες που μπορώ να λάβω;
Καταρχήν μην πείθεστε εύκολα από υποσχόμενους οριστικές λύσεις με αμφίβολες και μη μελετημένες θεραπείες! Ο ουρολόγος σας θα σας εξηγήσει τις επιλογές.
Αν οι εξετάσεις δείξουν βακτηριακή προστατίτιδα, η θεραπεία οφείλει να είναι χορήγηση αντιβιοτικών για μεγάλο διάστημα συνήθως 6 έως 8 εβδομάδων. Τα κύρια αντιβιοτικά είναι οι κινολόνες και η κορτιμοξαζόλη, που έχουν την ικανότητα να διέρχονται στο εσωτερικό του προστάτη. Αν υπάρχει υποψία ή απόδειξη συμμετοχής άτυπων μικροβίων, όπως τα ουρεοπλάσματα και τα χλαμύδια μπορεί να χορηγηθεί συμπληρωματικά ειδική αντιβίωση (συνήθως δοξυκυκλίνη). Το μεγαλύτερο πρόβλημα σε αρκετούς ασθενείς είναι η υποτροπή σε μικρό διάστημα μετά την αγωγή. Σε αυτές τις περιπτώσεις χορηγούμε πάλι σχήμα μακροχρόνιας αντιβίωσης ή χημειοπροφύλαξης (χαμηλής ημερήσιας δόσης αντιβίωσης για μεγάλο χρονικό διάστημα).
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν βρίσκουμε μικρόβιο με τη δοκιμασία Stamey. Τότε μιλάμε για μη βακτηριακή προστατίτιδα- χρόνιο πυελικό πόνο. Είναι πρακτικά μία πάθηση με άγνωστη αιτιολογία και πολύ δύσκολη αντιμετώπιση. Ακόμα και εδώ, κάποιοι ασθενείς θα δουν ανακούφιση των συμπτωμάτων τους με αντιβιοτική αγωγή. Αν αυτό αποτύχει, η Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρία προτείνει ολιστική θεραπεία με συνεργασία του ουρολόγου με ψυχολόγους, φυσικοθεραπευτές, ψυχιάτρους, ιατρεία Πόνου και άλλους, ανάλογα με το περιστατικό. Έχουν χρησιμοποιηθεί πάρα πολλές τακτικές, όπως οι μαλάξεις του προστάτη, η φυσικοθεραπεία, η ψυχοθεραπεία και στις Κατευθυντήριες οδηγίες υπάρχει μέχρι και η επιλογή της yoga! Γενικά οτιδήποτε ηρεμεί και χαλαρώνει τον άνδρα είναι επιθυμητό. Συνήθως προτείνονται για την συμπτωματική ανακούφιση θερμά μπάνια, αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα και περιορισμός καφεΐνης, πικάντικων τροφών (πχ καυτερά) και αλκοόλ.
Οι αποδεκτές θεραπευτικές επιλογές που έχουν μελετηθεί και προτείνεται ότι μπορούν να δοκιμαστούν από την Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρία στην χρόνια μη βακτηριακή προστατίτιδα είναι επιγραμματικά:
- Α-αποκλειστές, όπως ταμσουλοσίνη και σιλοδοσίνη. Είναι φάρμακα του προστάτη που δίνουν μέτρια ανακούφιση στα συμπτώματα, στον πόνο και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής.
- Αντιμικροβιακή θεραπεία
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (μέτρια ανακούφιση πόνου)
- Φυτοθεραπεία- βοτανοθεραπεία
- Pentosan Polysulphate - αμιτρυπτιλίνη
- Ενδοκυστική έγχυση χονδροϊτίνης
- Συμπεριφορική θεραπεία
- Χρήση αλλαντικής τοξίνης (αναμένονται νεότερες μελέτες).
Γενικά το χρόνιο πυελικό άλγος είναι μια δύσκολη κατάσταση και η θεραπεία είναι μακροχρόνια και όχι πάντα αποτελεσματική, αφού οι υποτροπές είναι συχνές. Για αυτό χρειάζεται στενή παρακολούθηση των ασθενών και μετά το τέλος της θεραπείας. Το 20% των Ευρωπαίων αναφέρουν συμπτώματα χρόνιας προστατίτιδας. Αν έχετε τέτοια συμπτώματα μην διστάσετε να επισκεφτείτε τον ουρολόγο.