Παπαδημητρίου Καρκίνος του όρχι
O καρκίνος των όρχεων είναι συνολικά σχετικά σπάνιος και αποτελεί το 1-2% του συνόλου των νεοπλασμάτων. Δυστυχώς όμως φαίνεται να «προτιμά» τους νέους άνδρες ηλικίας 19-39 ετών, όπου είναι ο συχνότερα εμφανιζόμενος καρκίνος σε αυτές τις ηλικίες, αποτελώντας την 3η κατά σειρά αιτία θανάτου. Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει εξαιρετική βελτίωση στην πρόγνωση για αυτούς τους νέους άνδρες με την εισαγωγή στην καθημερινή πράξη νέων σχημάτων χημειοθεραπείας με εξαιρετικά ογκολογικά αποτελέσματα. Έτσι σήμερα θεωρείται η πλέον ιάσιμη μορφή καρκίνου.
Πρέπει να τονίσουμε ότι ο ασθενής που θα εμφανίσει καρκίνο στον έναν όρχι έχει σαφώς περισσότερες πιθανότητες σε σχέση με το γενικό πληθυσμό να αναπτύξει καρκίνο και στον άλλο όρχι, η ταυτόχρονη όμως εντόπιση είναι σπανιότατη (1-2%). Παρόλα αυτά, είναι σωστό να παρακολουθούμε και τον άλλο όρχι σε βάθος χρόνου και ως την ηλικία των 40 ετών. Γενικά η πιθανότητα νόσησης σήμερα είναι περίπου 1 στους 500 άνδρες με τάσεις αύξησης. Η πάθηση είναι συχνότερη στους λευκούς.
Στην ουσία στις περισσότερες περιπτώσεις δε γνωρίζουμε τους αιτιολογικούς παράγοντες της κακοήθειας αυτής. Η μόνη αποδεδειγμένη σχέση είναι αυτή μεταξύ κρυψορχίας και ανάπτυξης καρκίνου του όρχεως (3-15 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου στον κρυψόρχη). Είναι λοιπόν επιβεβλημένη η καθήλωση του όρχι σε αυτούς τους ασθενείς μέσα στο όσχεο, επέμβαση που λέγεται ορχεοπηξία και γίνεται σήμερα πριν την ηλικία των 2 ετών. Η ορχεοπηξία ελαττώνει και την πιθανότητα υπογονιμότητας στο μέλλον. Πάντως επί του συνόλου των περιστατικών, μόνο το 10% έχει ιστορικό κρυψορχίας. Αν η κρυψορχία ήταν και από τις δύο πλευρές τότε η πιθανότητα είναι μεγαλύτερη.
Πώς όμως παρουσιάζεται κλινικά ο καρκίνος του όρχεως; Στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζεται σαν μία σκληρή διόγκωση στον όρχι μεγέθους ρεβιθιού ή ελιάς συνήθως χωρίς πόνο, την οποία ο ασθενής διαπιστώνει μόνος του ή την παρατηρεί η ερωτική σύντροφος. Σε ένα ποσοστό έως 30% των περιπτώσεων μπορεί να προκαλεί πόνο ή αίσθημα βάρους, συνήθως όμως δεν έχει συμπτώματα. Επίσης μπορεί να συνοδεύεται από υδροκήλη, συλλογή αντιδραστικού υγρού δηλαδή γύρω από τον όρχι. Σε λίγους ευτυχώς ασθενείς, προεξάρχοντα είναι τα συμπτώματα από μεταστάσεις, όπως πόνος στη μέση από τη διόγκωση λεμφαδένων, πόνος στα κόκαλα, βήχας και δύσπνοια από πνευμονικές μεταστάσεις κα.
Είναι λοιπόν σημαντικό να τονίσουμε ότι αν ψηλαφήσουμε κάποια σκληρία στο όσχεο (στο σάκο δηλαδή που περιέχει τους όρχεις), ακόμη και αν δεν δημιουργεί πόνο ή άλλες ενοχλήσεις, ή αν αισθανόμαστε πόνο στην περιοχή αυτή, ή γενικότερα εάν αλλάξει κατά την ψηλάφηση η αίσθηση του οργάνου που έχουμε συνηθίσει, πρέπει να απευθυνθούμε το συντομότερο δυνατό στον ουρολόγο για εξέταση. Μπορεί να μη σημαίνει απολύτως τίποτα, να είναι κάποια απλή κύστη ή κάποια φλεγμονή, ή ενδεχομένως κάποια κήλη, όμως μπορεί και να έχουμε κάνει το πρώτο και σημαντικότερο βήμα πλήρους αντιμετώπισης και ίασης από τον καρκίνο, που είναι η έγκαιρη διάγνωση όσο ο όγκος είναι ακόμη εντοπισμένος στον όρχι. Δυστυχώς οι μελέτες λένε ότι ο μέσος χρόνος καθυστέρησης από τη πρώτη αυτοψηλάφηση έως την αναζήτηση ιατρικής γνώμης είναι πάνω από 6 μήνες. Είναι αδιανόητο λόγω ντροπής να συμβαίνει η καθυστέρηση αυτή με δραματικά κάποιες φορές αποτελέσματα.
Οι εξετάσεις που θα ζητηθούν συμπληρωματικά από τον ουρολόγο είναι το υπερηχογράφημα και triplex οσχέου, η αξονική τομογραφία της κοιλιάς και του θώρακα και η μέτρηση κάποιων ειδικών ορμονών στο αίμα (LDH, hCG, aFP).
Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση του καρκίνου του όρχι είναι η ριζική αφαίρεση του όρχεως που λέγεται ριζική ορχεκτομή και η ιστολογική του εξέταση (βιοψία). Έτσι οι όγκοι χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τα σεμινώματα και τα μη σεμινώματα, με διαφορετική αντιμετώπιση και πρόγνωση.
Στις συμπληρωματικές θεραπείες περιλαμβάνονται η ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία και η χειρουργική εκτομή των λεμφαδένων που έχουν προσβληθεί. Γενικά τα σεμινώματα είναι η καλύτερη μορφή και με την καλύτερη πρόγνωση. Σε αρχικού σταδίου σεμινώματα (Τ1) μπορεί να μην γίνει καθόλου συμπληρωματική χημειοθεραπεία και ο άνδρας να μπει σε πρωτόκολλο παρακολούθησης. Τα μη σεμινώματα γενικά θεωρούνται πιο δύσκολοι όγκοι και απαιτείται σχεδόν πάντα συμπληρωματική χημειοθεραπεία. Μία σπάνια μορφή είναι το χοριοκαρκίνωμα που έχει κακή πρόγνωση γιατί δίνει σύντομα ηπατικές και λεμφαδενικές μεταστάσεις, αλλά ευτυχώς είναι πολύ σπάνιο (<1%).
Η πρόγνωση σε γενικές γραμμές είναι εξαιρετική. Βέβαια, ο ασθενής θα πρέπει για κάποια έτη να πραγματοποιεί σε τακτά χρονικά διαστήματα εξετάσεις ελέγχου, ώστε να διασφαλίζεται η ελεύθερη νόσου - υποτροπών πορεία του. Οι εξετάσεις παρακολούθησης είναι συνήθως οι δείκτες του αίματος και κάποιες αξονικές τομογραφίες. Το πόσο συχνά θα γίνονται, εξαρτάται από τη βιοψία του χειρουργείου και καθορίζονται με συνεργασία του ουρολόγου και του ογκολόγου. Σήμερα η συνολική επιβίωση ξεπερνά το 90%.
Η ορχεκτομή, αν και είναι μια απλή επέμβαση που δε διαρκεί πάνω από 40 λεπτά και ο ασθενής την επόμενη ημέρα παίρνει εξιτήριο, μπορεί να έχει σημαντικές ψυχογενείς προεκτάσεις στους νέους άνδρες, γιατί το όργανο αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον ανδρισμό, τη σεξουαλική λειτουργία και φυσικά την παραγωγή σπέρματος και την αναπαραγωγική ικανότητα. Πριν την ορχεκτομή θα ζητήσουμε από τον ασθενή να καταψύξει σπέρμα σε τράπεζα σπέρματος για λόγους ασφαλείας. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα (και συνήθως μετά από συζήτηση με τον ασθενή το κάνουμε) να προχωρήσουμε για ψυχολογικούς λόγους στην τοποθέτηση ορχικής πρόθεσης . Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μπαλάκι από σιλικόνη ,ίδιου μεγέθους και σχήματος με τον όρχι. Γενικά ο άνδρας που θα ζήσει με έναν όρχι έχει στην πορεία φυσιολογική σεξουαλική ζωή και σε μεγάλο ποσοστό είναι γόνιμος. Πάντως είναι σωστό να γίνεται κατάψυξη σπέρματος γιατί ξέρουμε ότι αν τελικά απαιτηθεί χημειοθεραπεία, αυτή μπορεί να έχει επίπτωση στη σπερματογένεση.
Συμπερασματικά πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι ψηλαφητή μάζα στον όρχι χωρίς πόνο σε ένα νέο άνδρα πρέπει να θεωρείται ως κακοήθεια μέχρις αποδείξεως του αντιθέτου. Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί συχνότατα να εξασφαλίσει την πλήρη ίαση. Αναμφισβήτητα η διάγνωση καρκίνου του όρχεως σε έναν νέο άνδρα είναι μια οδυνηρή και ψυχοφθόρος κατάσταση για τον ίδιο και το περιβάλλον του, στις μέρες μας όμως είναι μια ιστορία αντιμετωπίσιμη με πολύ καλά αποτελέσματα στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Ο καρκίνος του όρχι σήμερα θεωρείται η πλέον ιάσιμη μορφή καρκίνου.