Παπαδημητρίου Ακράτεια
Η ακράτεια των ούρων ορίζεται από τη Διεθνή Εταιρεία Εγκράτειας ως κάθε ακούσια απώλεια ούρων. Μπορεί να είναι μικρή ποσότητα ουρών, για παράδειγμα λίγες σταγόνες το 24ωρο ή έως και πλήρης απώλεια του ελέγχου της ούρησης (συνεχής ακράτεια). Αποτελεί πολύ συχνότερη πάθηση στις γυναίκες από ότι στους άνδρες με σημαντική αύξηση της συχνότητάς της στις μεγαλύτερες ηλικίες. Συχνά προκαλεί πρόβλημα υγιεινής (δερματίτιδες) ή πρόβλημα κοινωνικής αποδοχής (μυρωδιές, βρεγμένα ρούχα κ.λ.π.). Έχει σημαντική κοινωνική διάσταση αφού συχνά συνδυάζεται με αίσθημα ντροπής, απομόνωση και κατάθλιψη, ενώ και το κόστος για την αντιμετώπισή της είναι εντυπωσιακά υψηλό.
Μία μεγάλη σειρά καταστάσεων και διαταραχών μπορούν να δημιουργήσουν ακράτεια ούρων, όπως χειρουργικές επεμβάσεις, κακώσεις και τραυματισμοί στην πύελο και την σπονδυλική στήλη, νευρολογικές παθήσεις , φλεγμονές και ουρολοιμώξεις καθώς επίσης και σαν αποτέλεσμα της γήρανσης μετά την εμμηνόπαυση. Κατά την εμμηνόπαυση μειώνονται οι ποσότητες οιστρογόνων στο σώμα και η μείωση αυτή των οιστρογόνων μπορεί να κάνει τους μύες που ελέγχουν την κύστη και την ουρήθρα σιγά-σιγά να ανεπαρκούν. Ακόμα η ακράτεια μπορεί να προκληθεί μετά από τοκετούς. Ειδικά γυναίκες που έχουν γεννήσει από τρία παιδιά και πάνω είναι αυξημένου κινδύνου. Τα προβλήματα ακράτειας δεν εμφανίζονται πάντα αμέσως μετά τον τοκετό και σε κάποιες γυναίκες εμφανίζονται όταν φτάσουν την ηλικία των 40 ή 45 ετών.
Γενικά υπάρχουν 3 βασικοί τύποι γυναικείας ακράτειας:
Ακράτεια από προσπάθεια: Είναι η ακούσια απώλεια ούρων που συμβαίνει κατά το σήκωμα βάρους, το βήχα, το φτέρνισμα, το χορό, την έγερση από το κρεβάτι κ.α. Αποτελεί τη συχνότερη μορφή ακράτειας (περίπου 50%). Οι μύες που περιβάλλουν τον αυχένα της κύστης χαλαρώνουν με αποτέλεσμα ο σφιγκτήρας να μην μπορεί να ανταπεξέλθει σε σημαντικές αυξήσεις της ενδοκυστικής πίεσης. Έτσι δραστηριότητες που αυξάνουν την πίεση στην κοιλιά προκαλούν απώλεια ούρων. Παράγοντες κινδύνου αναφέρονται η πολυτοκία (πάνω από 3 φυσιολογικοί τοκετοί), η προχωρημένη ηλικία, οι χειρουργικές επεμβάσεις όπως η υστερεκτομή και η παχυσαρκία.
Επιτακτική ακράτεια: Στη μορφή αυτή, που αποτελεί περίπου το 20% των περιπτώσεων, ο ασθενής παραπονιέται ότι η επιθυμία για ούρηση είναι τόσο έντονη που δε μπορεί να την αναστείλει, με συνέπεια την απώλεια ούρων χωρίς να προλάβει να φτάσει στην τουαλέτα. Εκείνη τη στιγμή η κύστη συσπάται ακούσια χωρίς τη θέληση του ασθενούς. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε κάποια νευρολογική πάθηση, όπως σκλήρυνση κατά πλάκας, νόσος Parkinson και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο αλλά συνήθως δε βρίσκουμε κανένα αίτιο και λέγεται ιδιοπαθής υπερλειτουργική κύστη.
Μικτού τύπου ακράτεια: Είναι ο συνδυασμός των δύο παραπάνω τύπων. Συνήθως υπερτερεί η συμπτωματολογία κάποιας από τις δύο μορφές.
Στη διαχείριση της ακράτειας ούρων ,όταν οι αρχικές εμπειρικές θεραπείες αποτύχουν, παίζει σπουδαίο ρόλο ο ουροδυναμικός έλεγχος. Ο ουροδυναμικός έλεγχος (ή ουροδυναμική μελέτη) είναι μία εξειδικευμένη εξέταση και αποτελεί τον καλύτερο τρόπο αντικειμενικής εκτίμησης της λειτουργίας και δυσλειτουργίας του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος σε άνδρες και γυναίκες.
Συνηθισμένο εύρημα σε ασθενείς με ακράτεια ούρων είναι η ουροδυναμική ακράτεια προσπαθείας, όπου ουσιαστικά διαπιστώνεται ότι ,ενώ η κύστη δουλεύει φυσιολογικά, είναι αδύναμος ο σφιγκτήρας της ουρήθρας και το πυελικό έδαφος και δεν επαρκούν για να συγκρατήσουν τα ούρα όταν αυξάνει απότομα η ενδοκοιλιακή πίεση (π.χ με το βήχα, το φτέρνισμα και το περπάτημα). Αυτό είναι πολύ συχνό στις γυναίκες μετά τα 50 έτη και την εμμηνόπαυση ,αλλά και σε άνδρες συνήθως μετά από ριζική προστατεκτομή. Θα συστηθούν ασκήσεις πυελικού εδάφους συνήθως, απώλεια βάρους και επί αποτυχίας χειρουργική αντιμετώπιση.
Άλλο συχνό εύρημα του ουροδυναμικού ελέγχου είναι η υπερλειτουργικότητα του εξωστήρα, ακούσιες δηλαδή συσπάσεις της κύστης χωρίς τη θέληση του ασθενούς. Αυτό συνήθως προκαλεί επιτακτικότητα , ξαφνική δηλαδή έντονη επιθυμία για ούρηση που είναι αδύνατο να ανασταλεί και ο ασθενής πρέπει να τρέξει στην τουαλέτα. Αυτό το εύρημα είναι εξαιρετικά συχνό στους νευρολογικούς ασθενείς, ειδικά στη σκλήρυνση κατά πλάκας, μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο και σε κακώσεις του νωτιαίου μυελού. Συστήνονται αλλαγές του τρόπου ζωής, για παράδειγμα περιορισμός του καφέ, της coca-cola, του τσαγιού και γενικά των υγρών και υπάρχουν και κατάλληλα φάρμακα που λέγονται αντιχολινεργικά.
Περισσότερες πληροφορίες για τον ουροδυναμικό έλεγχο μπορείτε να βρείτε στο κεντρικό μενού στην ενότητα ‘Ουροδυναμικός έλεγχος’.